Niepełnosprawność i prawo

Dorabianie do renty z tytułu niezdolności do pracy – ile i jak?

7 września 2016

Od 1 września obowiązują nowe stawki kwoty przychodów decydujących o zmniejszeniu bądź zawieszeniu otrzymywania renty z tytułu niezdolności do pracy. Są one nieznacznie mniejsze niż miesiąc temu, co oznacza, że pracującemu niepełnosprawnemu przestanie się opłacać pracować nieco „szybciej” niż miesiąc temu.

Zawieszanie bądź zmniejszanie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy określane jest często jako limit, do którego rencista może dorabiać. Nie jest to zbyt szczęśliwa interpretacja, gdyż ustawa nie nakłada na rencistę żadnego zakazu pracy w związku z osiągniętym dochodem, a jedynie powoduje dość paradoksalną sytuację, w której od pewnego poziomu osiąganego przychodu po prostu nie opłaca się już pracować (bo rencista zarabia pieniądze, które i tak by dostał tytułem renty).

Od września 2016 roku nowa stawka przychodu, która nie powoduje zmniejszenia świadczenia z tytułu renty wynikającej z  niezdolności do pracy, to 2 813,40 zł brutto – 70% średniej krajowej (to w oparciu o nią wyznaczane są limity zarobków). Jeśli rencista zarobi ponad 5 224,80 zł brutto, renta zostanie zawieszona całkowicie (czyli rencista osiągnie przychód tylko i wyłącznie ze swojej działalności bądź wykonywanej na rzecz pracodawcy pracy).

Zmniejszenie wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy – jak?

Co dzieje się z przychodem rencisty, jeśli zarobi on pomiędzy 2 813,40 zł a 5 224,80 zł brutto (czyli znajdzie się w przedziale między 70% – 130% przeciętnego wynagrodzenia)? Otóż w tej sytuacji, renta socjalna zostanie obniżona proporcjonalnie o wysokość dochodu osiągniętego ponad próg 70% przeciętnego wynagrodzenia. Przykładowo – jeśli rencista dorobi  200 zł brutto ponad limit (czyli zarobi 3013,40 zł brutto) to jego renta zostanie zmniejszona o 200 zł brutto. (Emeryturę, rentę z tytułu niezdolności do pracy oraz rentę rodzinną, do której uprawniona jest jedna osoba zmniejsza się o kwotę przekroczenia przychodu, tj. kwotę stanowiącą  różnicę między osiąganym przychodem a progiem zarobkowym, określonym wskaźnikiem 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.- zus.pl)

Do kiedy opłaca się renciście pracować?

Prosty wnioskiem zatem jest to, że rencista, pobierający rentę z tytułu niezdolności do pracy, powinien obliczyć kwotę przychodu jaką będzie osiągał z tytułu pracy i porównać ją do możliwego przychodu wynikającego z dodania kwoty renty do  maksymalnego dochodu, nie powodującego zmniejszenia wysokości renty – czyli 2 813,40 zł brutto (przy aktualnie obowiązującym wskaźniku). Trudno przy tym ocenić kiedy następuje granica opłacalności zarobkowania, bo będzie ona inna w przypadku każdego rencisty, gdyż jest związana z jego wysokością renty.

Jak zarabiać a nie zmniejszać wysokości renty?

Warto pamiętać o tym, że zmniejszeniu nie ulega renta osoby, która osiąga przychód z tytułu nie podlegającemu ubezpieczeniu społecznemu  – np. z tytułu samoistnej umowy o dzieło. Oznacza to sytuację, w której wykonuje się dzieło dla podmiotu, z którym nie łączy nas stosunek pracy (np. przygotowujemy materiały graficzne na stronę www dla zewnętrznego klienta). Przy takiej formie zarobkowania, nie obejmą nas ograniczenia związane z wysokością osiąganego dochodu. Mówiąc wprost  – można dorobić ile się chce.

Innym sposobem na dorabianie bez ograniczeń to przychód z tytułu praw autorskich i patentowych (również nie objęty składkami ZUS) bądź przychód z honorariów artystycznych bądź twórczych.

Do kwoty przychodu, jaka blokuje bądź uniemożliwia pobieranie renty, nie wchodzi również kwota z wynajmu mieszkania czy lokalu (o ile nie prowadzimy w tym zakresie działalności gospodarczej).

Dowolną kwotę może zarobić również uczeń gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej, szkoły ponadpodstawowej i student, który nie ukończy 26 roku życia.